Πόσο κινδυνεύουν οι καταθέσεις;

του Κων/νου Ι. Ρουσόπουλου
Προέδρου Οικον. Επιμελητ. Ανατ. Στερεάς
Δημοτ. Συμβούλου Δήμου Χαλκιδέων

Η πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση στις ΗΠΑ που απειλεί(;) στον ντόμινο να συμπαρασύρει σε κατάρρευση το Ευρωπαϊκό Τραπεζικό Σύστημα, είναι εύλογο να έχει προκαλέσει ανησυχία στις τάξεις των μικροκαταθετών κυρίως και σ΄ αυτό θα εστιάσουμε την σημερινή μας αρθρογραφία γιατί απλούστατα είναι εκείνοι που αγωνιούν περισσότερο, αφού για τους περισσότερους από αυτούς τα χρήματα που έχουν στις Τράπεζες είναι μόχθος μιας ολόκληρης ζωής αλλά και είναι εκείνοι πάλι που πλήττονται περισσότερο στην εποχή της ακρίβειας!
Κατ΄ αρχάς στην Ελλάδα βρισκόμαστε σε πλεονεκτική θέση. Τα τελευταία 20 χρόνια, έχει γίνει μία μεγάλη αναδιοργάνωση του τραπεζικού συστήματος, που ως αποτέλεσμα είχε να συντελέσει στην ανάπτυξη της χώρας.
Οι διοικήσεις των τραπεζών αλλά και μεγάλος αριθμός στελεχών έχουν εμπειρία και επαγγελματική ωριμότητα που πολλοί απέκτησαν δουλεύοντας στο παρελθόν σε χρηματοοικονομικά κέντρα του εξωτερικού για μεγάλα τραπεζικά συγκροτήματα.
Η διαχείριση των κεφαλαίων και καταθέσεων έχει γίνει με ορθολογικό τρόπο και η καλώς νοούμενη σωστή εταιρική διακυβέρνηση είναι προτεραιότητα στον τρόπο διοίκησης.
Δεν υπάρχει έκθεση σε «παράξενα» χρηματοπιστωτικά προϊόντα / στοιχήματα που οδήγησαν στη σημερινή κρίση μερικές τράπεζες των ΗΠΑ και της Ευρώπης.
Όσον αφορά τους πελάτες των τραπεζών, πριν από 2 χρόνια οι περισσότεροι διακρίνονταν για μία υπεραισιοδοξία και αισθάνονταν ότι το πάρτι δεν θα τελειώσει ποτέ.
Σήμερα συμβαίνει το αντίθετο, η κινδυνολογία είναι στο ζενίθ.
Όσο κι αν φανεί περίεργο το «θαύμα» που προαναφέρθηκε, δηλαδή της μη έκθεσης του Ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος σε «ύποπτα» χρηματοπιστωτικά προϊόντα, οφείλεται στο γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια οι ελληνικές Τράπεζες αναπτύσσονταν με τον πλέον παλιομοδίτικο τρόπο: δηλαδή με παραδοσιακού τύπου χορηγήσεις σε μικροκαταθέτες.
Έτσι δεν είχαν την «πολυτέλεια» να εμπλακούν στις εξωτικές περιπέτειες των υψηλών αποδόσεων.
Όμως υπάρχει και η άλλη πλευρά, η οποία ίσως δεν είναι και πολύ καινούργια αφού η Τράπεζα της Ελλάδος έχει κρούσει προ πολλού τον κώδωνα: Είναι πλέον αναγκασμένο το Τραπεζικό σύστημα να κλείσει αρκετά τους «κρουνούς» των κάθε είδους μικροδανείων (Καταναλωτικών, προσωπικών, εορτοδανείων κλπ) ζητώντας όλο και περισσότερες διασφαλίσεις για την εκταμίευσή τους. Ίσως βέβαια να νοιώθει και κάποια συνυπευθυνότητα διότι οι «κρουνοί» αυτοί ήταν μέχρι πρόσφατα υπέρ το δέον ανοικτοί, τα δάνεια εδίδοντο αφειδώς και φθάσαμε σήμερα στο λυπηρό αποτέλεσμα πολλά από αυτά να μην μπορούν να εξυπηρετηθούν και πολλές οφειλέτες να βρίσκονται προ των πυλών του πλειστηριασμού περιουσιακών τους στοιχείων.
Μία ακόμη «παράπλευρη απώλεια» της πρόσφατης κρίσης είναι και εκείνη των ακριβών πλέον επιτοκίων και δη των στεγαστικών (αφού το διατραπεζικό euribor αποτελεί βάση αναφοράς για τα περισσότερα δάνεια καταρρίπτει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο) που απομακρύνει το όνειρο απόκτησης στέγης.
Ένα παράδειγμα: Δόση για δάνειο 100.000 ευρώ με 5.40% επιτόκιο για 5 χρόνια ανήρχετο στα 689 ευρώ ενώ τώρα με το ακριβότερο επιτόκιο των 6,20% ανέρχεται στα 735 ευρώ. Ήτοι 46 ευρώ περισσότερα τον μήνα.

Παρ΄ όλα ταύτα η κρίση του διεθνούς και του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος αποδεικνύει ότι οι εποπτικοί κανόνες και οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν ως σήμερα δεν ήταν σωστές ώστε να αποτρέψουν την κατάρρευση μεγάλων χρηματοπιστωτικών ομίλων που οδηγούν σε βαθιά ύφεση την οικονομία. Χρειάζονται νέοι βελτιωμένοι μηχανισμοί για τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Είναι επείγον το αίτημα μιας νέας στρατηγικής για τη στήριξη και τη ριζική μεταρρύθμιση του ευρωπαϊκού τραπεζοπιστωτικού συστήματος. Θα χρειαστούν σημαντικές πολιτικές αποφάσεις στο ανώτατο ευρωπαϊκό επίπεδο που θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους παρακάτω θεμελιακούς άξονες.
Πρώτον, ενιαίο ευρωπαϊκό ταμείο για την κεφαλαιοποίηση των τραπεζών για τις περιπτώσεις κρίσης. Θα μπορούσε βάσει του κοινοτικού προϋπολογισμού αλλά και με συμμετοχή των τραπεζών να δημιουργηθεί τέτοιο ταμείο. Στις ακραίες περιπτώσεις θα μπορούσε να ενισχύσει τα κεφάλαια των σημαντικών χρηματοπιστωτικών ομίλων που μπορεί να προκαλέσουν καταστάσεις ντόμινο. Το ταμείο θα μπορούσε να γίνεται ταυτόχρονα και μέτοχος των τραπεζών ως την ανάκαμψή τους. Ωστόσο ένα σημαντικό θέμα προς ρύθμιση είναι ο επιμερισμός των χρεών και καταβολών και κυρίως η πολιτική ευθύνη της λήψης των αναγκαίων αποφάσεων.
Δεύτερον, σύστημα εποπτείας και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στην ΕΕ που θα έχει ως κύριο στόχο την πρόβλεψη, την αποφυγή, τη διαχείριση και την επίλυση των συστηματικών κρίσεων. Το θέμα της σταθερότητας είναι κρίσιμο για τους 40-50 μεγαλύτερους χρηματοπιστωτικούς ομίλους που η κατάρρευσή τους μπορεί να προκαλέσει αναταράξεις. Δεν είναι σίγουρο ότι ένα κράτος ανεξαρτήτως του μεγέθους του μπορεί πάντα να διασώσει θυγατρικές σε διαφορετικά κράτη-μέλη.
Τρίτον, άμεση μεταρρύθμιση των συστημάτων εγγύησης καταθέσεων ώστε να αποφεύγονται κρίσεις πανικού αποταμιευτών στρεβλώσεων.
Τέταρτον, επάρκεια κεφαλαίων των τραπεζών και των χρηματοοικονομικών εταιρειών. Η ΕΕ μόλις πρότεινε ορισμένους νέους κανόνες επάρκειας κεφαλαίων των τραπεζών που βελτιώνουν τη λεγομένη «Βασιλεία ΙΙ». Οι κανόνες αυτοί αποβλέπουν στην ενίσχυση της διασυνοριακής εποπτείας των τραπεζικών ομίλων με τη δημιουργία κολεγίων εποπτών, στον περιορισμό των κινδύνων της τιτλοποίησης και των μεγάλων χρηματοοικονομικών ανοιγμάτων.
Σ΄ αυτή την κατεύθυνση βρίσκονται οι λίαν πρόσφατες αποφάσεις του ECOFIN (Συμβούλιο Υπουργών Οικονομικών της Ε.Ε.) με την Ελλάδα μάλιστα να αγγίζει το προστατευτικό «δίχτυ» των 100.000 € ανά καταθέτη.
Ιδιαίτερα όμως θέλαμε να σταθούμε στον πρώτο άξονα και «μεταφέροντας» τον και στην ελληνική επικράτεια η δημιουργία ενός τέτοιου Ταμείου Αποζημιώσεων καταθετών και Επενδυτικών Πιστωτικών Ιδρυμάτων που θα αποζημιώνει τους καταθέτες αλλά και τους επενδυτές των πιστωτικών ιδρυμάτων πρέπει να είναι το επόμενο βήμα του ΥΠ.ΟΙ.Ο.
Η δημιουργία ενός τέτοιου Ταμείου θα καλύπτει όχι μόνο τους καταθέτες, αλλά και όσους έχουν προχωρήσει στην αγορά μετοχών. Δεν θα καλύπτει τον επενδυτικό κίνδυνο, αλλά τις περιπτώσεις εκείνες που ενώ ο επενδυτής έχει προχωρήσει στην αγορά των μετοχών, δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί η συναλλαγή με αποτέλεσμα να υπάρχει ο κίνδυνος να χάσει τα χρήματά του.
Το συμπέρασμα: Ο πανικός στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ο χειρότερος σύμβουλος του ανθρώπου. Ζούμε σ΄ ένα μικρό χωριό του πλανήτη που η τελευταία κουβέντα μεταφέρεται δίκην «σπασμένου τηλεφώνου».
Κανείς δεν αμφισβητεί την ύπαρξη της κρίσης. Κρίση όμως δεν σημαίνει καταστροφή. Κανείς δεν ισχυρίζεται ότι πρέπει να ζούμε με υπέρμετρη αισιοδοξία, ούτε όμως και με υπέρμετρη απαισιοδοξία. Και κάτι τελευταίο που προέρχεται από τον θυμόσοφο λαό μας: «Ο κακός ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται!» Ο νοών νοείτω!