Διαδίκτυο και προσωπικά δεδομένα

Δεν θα μπορούσε να υπάρξει συνάντηση ανάμεσα σε Έλληνες bloggers, πολιτικούς και ευρωπαίους policy makers, όπως η πρόσφατη επίσκεψη 50 Ελλήνων ιστολόγων στις Βρυξέλλες ύστερα από πρωτοβουλία των δύο ευρωβουλευτών του ΠΑΣΟΚ Σταύρου Λαμπρινίδη και Μαίρης Ματσούκα, χωρίς αναφορά στο θέμα της ανωνυμίας στο διαδίκτυο. Το αίτημα άλλωστε για άρση της ανωνυμίας επανέρχεται επίμονα στη δημόσια ατζέντα κυρίως από δημόσια πρόσωπα τα οποία συκοφαντούνται συστηματικά από ανώνυμους bloggers. Μάλιστα προς ενίσχυση του επιχειρήματος αυτού συστρατεύεται πολλές φορές το επιχείρημα περί της ανάγκης να διευκολυνθεί η πάταξη σοβαρών εγκλημάτων, όπως για παράδειγμα η διακίνηση παιδικού πορνογραφικού υλικού ή η τρομοκρατία.

Κάπου εδώ μπλέκουμε «μήλα με πορτοκάλια». Όχι μόνο γιατί η δυσφήμιση ακόμα και η συκοφαντική αποτελούν πλημμελήματα, ενώ η τρομοκρατία και η παιδική πορνογραφία κακουργήματα. Πάνω απ' όλα, διότι στην πρώτη περίπτωση μιλάμε για ένα άδικο στραπατσάρισμα της δημόσιας εικόνας ενός φυσικού προσώπου, ενώ στη δεύτερη για εγκληματικές και αποτρόπαιες πράξεις.

Το ζήτημα συνεπώς που τίθεται εδώ είναι εάν και κατά πόσο η νόμιμη και δίκαιη απαίτηση ενός δημόσιου προσώπου να προστατέψει τον εαυτό του από άδικες και ανυπόστατες επιθέσεις εξυπηρετείται οπωσδήποτε και μόνο με τη θεσμική άρση του δικαιώματος της ανωνυμίας ή εάν μπορεί να επιτευχθεί με τρόπο που δεν περιορίζει υπέρμετρα βασικά ατομικά δικαιώματα και δεν περιπλέκει το θεσμικό πλαίσιο. Κατά την άποψή μας μπορεί να συμβεί το δεύτερο.

Τεχνικά άλλωστε η κατά περίπτωση άρση είναι ήδη δυνατή. Η ανωνυμία στο διαδίκτυο τεχνικά δεν υφίσταται, αφού οι πάντες διαθέτουν συγκεκριμένη ηλεκτρονική ταυτότητα που τους χαρακτηρίζει και μέσω της οποίας είναι δυνατό, υπό προϋποθέσεις, να εντοπιστούν. Όταν συνεπώς υπάρχει μια παραβίαση της νομοθεσίας μπορεί ύστερα από αίτημα του εισαγγελέα να γίνει άρση του απορρήτου.

Είναι όμως εύκολο; Σίγουρα τα πράγματα θα ήταν πολύ πιο απλά εάν ο έχων έννομο συμφέρον είχε στη διάθεσή του ένα συγκεκριμένο όνομα να μηνύσει και όχι να αναζητήσει τον παραβάτη μέσω ηλεκτρονικής ταυτότητας στο internet με τη συνδρομή εισαγγελέα. Υπ' αυτό το πρίσμα η θεσμοθέτηση της υποχρεωτικής επωνυμίας των bloggers σκοπεύει ακριβώς στο να διευκολύνει τη νομική διαδικασία παρέχοντας ταυτόχρονα ισχυρά αντικίνητρα σε κάποιον ανώνυμο να προβεί σε εύκολες προσωπικές επιθέσεις εναντίον τρίτου προσώπου.

Πρόκειται, ωστόσο, για την προσπάθεια θεσμικής τυποποίησης στην ελληνική της εκδοχή ενός ιδιόρρυθμου επικοινωνιακού και πολιτικού φαινομένου. Τα τελευταία χρόνια τα blogs αναδεικνύονται σε νέο σημείο αναφοράς των media, ιδιαίτερα εάν παρατηρήσει κανείς τις φετινές αμερικανικές εκλογές. Έχουν ήδη αλλάξει το χαρακτήρα της ειδησιογραφίας (εικοσιτετράωρος κύκλος ενημέρωσης) και έχουν επηρεάσει την ποιότητά της (παραειδήσεις και διαδραστικότητα). Το ίδιο φαινόμενο ζούμε και στην Ελλάδα με πολλά blogs συχνής επισκεψιμότητας να τροφοδοτούν συνεχώς με πικάντικες και έκτακτες "ειδήσεις" ώστε να κρατούν συνεχώς ζωντανό το ενδιαφέρον και την επισκεψιμότητα. Η άλλη πλευρά του ίδιου φαινομένου είναι η διαδραστικότητα. Αυτό το νέο είδος media δίνει τη δυνατότητα στον καθένα να μπει στο διάλογο, να πει πράγματα για τα οποία δεν θα έβαζε ποτέ την υπογραφή του, να διαπιστώσει τις υστερήσεις του και να δοκιμάσει τη δύναμη των απόψεών του. Το φαινόμενο αυτό η Ελλάδα δείχνει να το υποδέχεται αμήχανα, χωρίς γνώση και με τη συνηθισμένη νομολαγνεία και θεσμική τσαπατσουλιά.

Με αυτή την έννοια η θεσμική άρση της ανωνυμίας δείχνει να αναδιανέμει δύναμη και επικοινωνιακούς πόρους από τη βάση (χρήστες διαδικτύου) στην κορυφή (δημόσια πρόσωπα). Η ισορροπία ισχύος που υπάρχει αυτή τη στιγμή στη blogo-σφαιρα θα διαταραχθεί σε βάρος των χρηστών του διαδικτύου χωρίς να τηρείται κανένα κριτήριο αναλογικότητας και χωρίς να ικανοποιείται κάποιος εξαιρετικά σημαντικός κοινωνικός στόχος.

Είναι λοιπόν λογικό όλοι οι bloggers να αντιδρούμε έντονα όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τέτοιου τύπου ρυθμίσεις σε εθνικό, για να λέμε τα πράγματα με τ' όνομά τους, επίπεδο (βλ blogoνόμο). Ωστόσο πρέπει εδώ να υπογραμμιστεί και να τονιστεί με κεφαλαία γράμματα ότι το διαδίκτυο ΔΕΝ ΕΞΑΝΤΛΕΙΤΑΙ στη blogoσφαιρα, ούτε τα θέματά που αντιμετωπίζουν χρήστες και πολιτεία περιορίζονται στο ζήτημα της ανωνυμίας.

Η θεματική της συζήτησης σχετικά με τα δικαιώματα των χρηστών internet, όπως αυτή μερικώς διαμορφώνεται και κωδικοποιείται στη νέα Οδηγία περί προστασίας προσωπικών δεδομένων στο διαδίκτυο (E-Privacy Directive) και για την οποία είχαμε την ευκαιρία να ενημερωθούμε κατά την επίσκεψή μας στις Βρυξέλλες χτες και προχτές, είναι πολύ ευρύτερη και συμπεριλαμβάνει πολύ πιο σοβαρά θέματα με τα οποία μπορεί και οφείλει κανείς να ασχοληθεί.

Στην εποχή της τεχνολογικής επανάστασης και της έκρηξης πληροφορίας οι πάντες, κυβερνήσεις, ιδιωτικές εταιρείες, αλλά και η λεγόμενη uncivil society επιδιώκουν την ανεξέλεγκτη πρόσβαση στα ηλεκτρονικά δεδομένα μας. Στόχος πρέπει να είναι η διασφάλιση της μεγαλύτερης δυνατής προστασίας της προσωπικότητας του ανθρώπου. Στοιχείο της αυτονομίας είναι η δυνατότητα του καθένα μας να επιλέγει τι θα βγάζει στη φόρα και τι θα κρατά για τον εαυτό του, η δύναμή του δηλ. να εκπλήσσει. Η αυτονομία του γίνεται αναιμική όταν σκανάρονται η συνήθειες και οι κινήσεις του. Πολύ σοβαρότερο ζήτημα είναι το facebook το οποίο δίνει διαθεσιμότητα σε προφίλ προσωπικότητας των χρηστών σε όποιον έχει τη δύναμη να το θελήσει, δηλ. στο κράτος και τις εταιρείες. Ό,τι χτιζόταν δεκαετίες για την προστασία των προσωπικών δεδομένων των πολιτών και της προσωπικότητας του ανθρώπου από τη δυνατότητα διασύνδεσης των νέων τεχνολογιών ανάτρεπεται μέσα σε 18 μήνες.

Όπως πολύ εύστοχα διατύπωσε η φιλελεύθερη Ολλανδή ευρωβουλευτής και μέλος της Επιτροπής Ελευθεριών του Ευρωκοινοβουλίου Sophia in't Veld, στην προκειμένη περίπτωση δε μιλάμε απλά για την προστασία της ιδιωτικότητας του πολίτη, έννοια η οποία άλλωστε μεταλλάσσεται ανάλογα με το χρόνο και την κουλτούρα της κάθε κοινωνίας, αλλά για κάτι ακόμα πιο σημαντικό: τη δυνατότητα του πολίτη να μπορεί αυτός να ελέγχει τις κυβερνήσεις και τις πάσης φύσεως εξουσίες και όχι το αντίστροφο. Μιλάμε δηλαδή για την ποιότητα της ίδιας της δημοκρατίας μας στην εποχή της πληροφορίας.

http://g700.blogspot.com/